Çocukları için her şeyi yapan ve onlardan hiçbir talepte bulunmayan anne babalar çocuklarının öğrenme ve yapabilme gücüne güvenmediklerini ortaya  koyarlar. Çocuklarına sorumluluk vermeyen anne babalar onların yaşamı yaşamasına ve tecrübeler edinmesine izin vermezler . Sonuçta çocuklar bazı tecrübelerden yoksun kalır. Belki her şeyi biz yaptığımızda işlerimiz kolaylaşır, ama çocuklardan esirgenen  her tecrübe onların gelecek yıllarına yapılan en büyük kötülükler olurlar. Gelişim sürecinde çocuklarda sorumluluk duygusu hariç diğer bütün beceriler yaşamın çocukluk dönemi dışında geliştirilebilir. Fakat sorumluluk duygusu gelişimi için kritik yıllar 2-10 yaş dönemidir. Bu yaşlar arası sorumluluk duygusu desteklenmemiş bir çocuk 11 yaşla birlikte ergenlik dönemi sürecine girdiğinde yaşamının sorumluluklarını almamasının sonuçlarını yaşamaya başlar. Bu ilk zamanlar ödev yapmama olarak yalnız akademik başarıyı etkilerken yaşlar ilerledikçe gideceği yeri anne abasına bildirme sorumluluğunu yerine getirmeme, evin anahtarını başka yerlerde unutma, çok önemli bir sınava zamanında yetişememe gibi yaşamın farklı anlarını da etkilemeye başlar.

Çocuklara yaşamın ilk yıllarından özellikle 3 yaşından itibaren anne babanın verdiği sorumluluklar şu önemli mesajı içerir.” Sen yapabilirsin senin kendi başına bir şeyleri başarabileceğine inanıyorum.”

Çocuklarda Sorumluluk Duygusunun Gelişiminde 10 Etkili Yol:

1. Çocuğunuza 3 yaşından itibaren sorumluluk verin. Örneğin oyuncaklarını toplamak gibi… Çocuğunuzun yaşı büyüdükçe sorumluluklarını arttırın ve ailenizde onun da bazı işleri yapmakla sorumlu olduğunu sık sık vurgulayın ve yaşına uygun işleri yapması için onu teşvik edip size yardım etmesi için onu yönlendirin.
2. Çocuğunuzun yapması gereken sorumlulukları onunla birlikte belirleyin. Sorumlulukların verilmesi adına yapacağınız bir konuşmaya,

“Ahmet sen de ailemizin üyelerinden birisin ve artık büyüyorsun ve ailemizde bazı işleri yapabilecek yaştasın. Bizim senin yardımına ihtiyacımız var.

“İstersen hangi işleri yapabileceğini veya ailemize hangi işlerde yardımcı olabileceğini biraz düşün ve  birlikte bunları konuşalım.”  gibi bir cümle ile başlayabilirsiniz.

3. Çocuğunuz yapacağı işleri seçtikten sonra siz de yardım istediğiniz noktaları onunla paylaşabilirsiniz. Örneğin, “Ahmet akşam yemeğini hazırlarken bana yardımcı olmana çok sevineceğim.” gibi ifadeler kullanabilirsiniz.
4. Çocuğunuzun sorumluluklarını belirledikten sonra eğer çocuğunuz 7 yaşından küçükse, belirlediğiniz işlerin resimlerini ,7 yaşından büyükse yapılacak işlerin yazılı olduğu bir anlaşma metnini hazırlayabilirsiniz. Yaptığınız anlaşmayla, sorumluluklar yerine getirildiğinde kazanılacak ödülleri, yerine getirilmediği durumlar da karşılaşılacak yaptırımları yine birlikte belirlemelisiniz.
5. Anne baba olarak çocuklarınız sorumluluklarını yerine getirmediği durumlarda ya da daha önceden konuşmuş olduğunuz hususlarda istenmeyen davranışı devam ettiriyorsa, duygusal davranmaksızın belirlemiş olduğunuz yaptırımı uygulamalısınız. Bu noktada anne baba olarak tutarlı davranmalısınız. Eğer davranışı dikkate almazsanız davranış yönetimi de  sağlayamazsınız. Boya kalemlerini boyama çalışmaları sonrası toplamayan 6 yaşındaki Emre bir sonraki boyama çalışmasında eksik ve kırık boya kalemleri ile boyama yapmak zorunda kalır. Çocukları davranışlarının sonuçları ile karşı karşıya bırakma onların yaptıklarının nelere mal olabileceğini görmelerini ve tecrübe etmelerini sağlar.
6. Çocuklara uygulanacak yaptırımlar, onları sevdikleri bir şeylerden uzaklaştırma veya yeni sorumluluklar verme şeklinde de bazen olabilir. Bu yaptırımın çocuğun davranışı ile ilgili olması ve çocukla birlikte belirlenmesi önemlidir. Sorumluluk gelişimi sürecinde anne babanın mücadeleden bıkmadan her adımı izleyerek tutarlı davranışlar sergilemesi önemlidir. Çünkü unutmayın ki çocuklar her defasında sınırları kontrol etmek ve sizin anne baba olarak neler yapabileceğinizi görmek isterler ve sevginizi kullanmayı deneyebilirler.
7. Çocuklar sorumlu davranmanın kendilerine avantaj kazandırırken sorumsuz davranmanın da avantajlarını kaybettireceğini kolayca öğrenirler. Çocukların sorumsuzluk durumunda karşılaştığı sonuç hiçbir zaman anne babanın sevgisini geri çekmesi olmamalıdır.
8. Anne babanın çocuklara sık sık ve sükunetle sorumluluklarını hatırlatması doğru olur. Örneğin diş fırçalama sorumluluğunu defalarca hatırlatmak yerine banyo lavabosuna “ Tatlım dişlerin…” gibi küçük hatırlatma kartları hazırlayabilir ya da siz dişlerinizi fırçalarken çocuğunuzla birlikte hem eğlenceli hem de öğretici bir anı birlikte yaşayabilirsiniz.
9. Çocuklarınız sorumluluklarını yerine getirdikçe onlara olumlu ifadeler kullanın ve onları cesaretlendirin. Bu olumlu sözler bazen “Sana güveniyorum” bazen “Kardeşinle ilgilenmen beni mutlu ediyor.” “Pijamalarını çıkardığında katlayarak çekmeceye yerleştirdiğini gördüm Bu beni çok sevindirdi. Seni sorumluluklarını yetiştiren birey olarak görmek beni mutlu ediyor.” vb .tarzında olabilir.

10. Çocuklarınıza yalnız kendilerine değil yaşadıkları dünyaya çevreye , diğer insanlara karşı da sorumlulukları olduğunu öğretin.